Kechikayotgan odam
у китобга муаллифнинг турли йилларда ёзилган ва нашр этилган, шунингдек, турли йилларда ёзилган-у, аммо хали ўқувчига нотаниш қиссалари жамланди; уларни адиб ижоди маълум босқичининг ўзига хос сарҳисоби ҳам дейиш мумкин.
Ҳар хил мавзудаги бу асарларнинг асосий ғояси инсондаги инсонийликни тадқиқ этиш, инсон мўъжизасининг турфа манзараларидан ҳайратланишдан иборат. Уларни бирлаштириб турадиган яна бир жиҳат - замонавийлик, айни чоқда ўткинчи «об-ҳаво»лардан холиликдир. Воқелик талқинида гоҳо ҳаётга ўта талабчан ёндашув тамойили устунлик қилаётгандек кўринса-да, қиссаларнинг барчаси бетакрор бир самимияти билан кишини мафтун этади, муҳими - зериктирмайди, лоқайд қолдирмайди: уларда баён йўсини ҳам, тасвир ҳам тордек таранг.
Тўпламдан «Кечикаётган одам» деган асарни қидириб овора бўлманг. Бу - умумлаштирувчи, таъбир жоиз кўрилса, мундарижавий ном. Дарвоқе, инсон ҳаётда ҳамиша нимагадир эришолмайди, нимагадир улгуролмайди - кечикади. Қолаверса, бу асарларнинг каҳрамонлари — ўтган асрнинг одамлари. Бу дегани улар эскирган ё кечаги одамлар эмас. Инсон кексайиши мумкин, ҳаётдаги мавқеи ўзгариши мумкин, лекин унинг мағз-моҳияти қолади. Адабиёт учун эса шуниси муҳим.